KOMUNIKAT 217

Jako upoważnieni reprezentanci Krajowej Sekcji NSSZ Solidarność Polskiej Akademii Nauk wspieramy działalność placówek PAN i zabiegamy o poprawę sytuacji materialnej jej pracowników. Tymczasem od komisji zakładowych naszej Krajowej Sekcji docierają do nas niepokojące sygnały o coraz gorszej sytuacji materialnej pracowników instytutów PAN i placówek pomocniczych PAN. Uposażenia wielu pracowników tych placówek nie były waloryzowane od kilku lat i pozostają na bardzo niskim poziomie. Pensje niektórych pracowników PAN zostały z konieczności podniesione, ale niestety tylko do granicy krajowej płacy minimalnej. Otrzymujemy także informacje, że z powodu braku dostępnych środków finansowych  wypłaty uposażeń mogą być w kilku placówkach PAN zagrożone.

Według naszej wiedzy wzrost dotacji dla placówek naukowych PAN w roku 2022 wyniósł 2%, a w 2023 roku - 3%, co, przy faktycznej, konsumenckiej inflacji sięgającej rokrocznie kilkanaście procent, nie jest satysfakcjonujące. Wpłynęło to istotnie na  pogorszenie kondycji finansowej placówek PAN i sytuacji materialnej jej pracowników, zarówno naukowych jak i nienaukowych.

Przyznajemy, że po pięciu latach stagnacji wynagrodzeń pracownicy naukowi placówek PAN doczekali się  na przełomie lat 2022 i 2023 wzrostu stawek minimalnych o 12%, po tym jak instytuty PAN otrzymały dodatkową dotację na pokrycie wymaganego choć nadal skromnego wzrostu tych wynagrodzeń. Natomiast instytuty PAN w dalszym ciągu nie otrzymały wyrównania na pokrycie wzrostu płacy minimalnej pracowników nienaukowych PAN. Do tego faktu odwołuje się między innymi Prezes PAN prof. Marek Konarzewski w swoim liście do Pana Ministra z dn. 5 lipca 2023. Jednocześnie, pomimo braku tych środków, uposażenia części pracowników nienaukowych będących na poziomie poniżej minimalnej krajowej musiały jednak wzrosnąć zgodnie z wymogami ustawowymi.

Natomiast uposażenia pozostałych pracowników nienaukowych PAN, w tym wielu specjalistów i starszych specjalistów, również tych ze stopniem doktora prowadzących badania naukowe, pozostają w miejscu i z każdą podwyżką płacy minimalnej coraz bardziej się do niej zbliżają. Sytuacja ta rodzi rozgoryczenie pośród pracowników instytutów PAN.

W związku z powyższą sytuacją zwracamy się do Pana Ministra z następującymi zapytaniami:

• Czy instytuty PAN otrzymają wyżej wymienione wyrównanie na pokrycie wzrostu wynagrodzeń pracowników nienaukowych, tych wynikających ze wzrostu krajowej płacy minimalnej?
• Jaki średni poziom wzrostu uposażeń przewiduje Pan Minister dla pracowników PAN 2023 roku? W naszej opinii wzrost na poziomie co najmniej 20% byłby adekwatny. Czy planowane jest jeszcze w tym roku przekazanie środków finansowych na pokrycie takiego wzrostu uposażeń pracowników PAN?

Pracownicy PAN od lat pozostają na uboczu regulacji w sprawach płacowych. Oczekujemy, że pracownicy PAN nie będą musieli odchodzić z instytutów i szukać innego sposobu zarobkowania. Sądzimy, że w efekcie mogłoby to doprowadzić do poważnego obniżenia poziomu polskiej nauki.

Szanowni Państwo,

w nawiązaniu do wystąpienia KS.S.PAN VII 34 2023 z dnia 18 lipca 2023 r., dotyczącego pogarszającej się sytuacji materialnej pracowników instytutów PAN i placówek pomocniczych PAN, Ministerstwo Edukacji uprzejmie informuje, iż obecnie trwają prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia, który stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 137 ust. 2 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, zgodnie z którym minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki określi, w drodze rozporządzenia, wysokość wynagrodzenia profesora, mając na uwadze adekwatność wynagrodzenia do kwalifikacji niezbędnych do zatrudnienia na tym stanowisku. Projekt przewiduje wprowadzenie zmian w rozporządzeniu polegających na podwyższeniu od dnia 1 stycznia 2024 r. wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego profesora do kwoty 8 610 zł, co stanowi wzrost o 1 410 zł, tj. ok. 20% (19,56%) w stosunku do obecnie obowiązującej wartości (7 210 zł). Należy podkreślić, że określone w rozporządzeniu minimalne wynagrodzenie profesorskie wpływa także na szereg innych świadczeń w całym systemie szkolnictwa wyższego i nauki, w szczególności na wysokość: łącznej miesięcznej kwoty stypendium socjalnego i stypendium rektora jaką może otrzymać student, miesięcznego wynagrodzenia członków rady uczelni, dodatku funkcyjnego pracownika uczelni publicznej, w tym rektora, wynagrodzenia w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora, stopnia doktora habilitowanego lub tytułu profesora oraz członków komisji habilitacyjnych, miesięcznego stypendium doktoranckiego oraz miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego pracownika naukowego w jednostce naukowej Polskiej Akademii Nauk.

Odnosząc się do kwestii wynagrodzeń pracowników nienaukowych należy podkreślić, że określony rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1952) wzrost m.in. minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2023 r. nie nakłada na Ministra Edukacji i Nauki obowiązku przekazania dodatkowych środków finansowych nadzorowanym podmiotom na pokrycie potrzeb związanych z podwyższeniem płac do określonego minimum.

Co więcej, kwestia ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w gospodarce pozostaje w kompetencji Ministra Rodziny i Polityki Społecznej,  a MEIN – w ramach środków postawionych do dyspozycji w ramach cz. 28 – Szkolnictwo wyższe i nauka nie otrzymał dodatkowych środków na pokrycie skutków wzrostu minimalnego wynagrodzenia w gospodarce w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk. Tym samym konieczność  sfinansowania wydatków związanych z podwyższeniem minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej spoczywa de facto na kierującym danym instytutem w ramach środków pozostających w jego dyspozycji.

Jednocześnie chciałbym poinformować, że na obecnym etapie realizacji budżetu, z uwagi na ograniczone możliwości finansowe, pokrycie wzrostu wynagrodzeń pracowników nienaukowych PAN, nie jest możliwe.

Ponadto infomuję, że wysokość subwencji ze środków finansowych na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego dla instytutów PAN (wraz ze zwiększeniami wysokości subwencji „z urzędu”) w poszczególnych latach kształtowała się następująco:

• 2019 r. – 803 580,8 tys. zł;
• 2020 r. – 793 717,2 tys. zł;
• 2021 r. – 827 217,2 tys. zł;
• 2022 r. – 848 923,4 tys. zł;
• 2023 r. – 885 502,0 tys. zł (środki przyznane do dnia 28.07.2023 r.).