w Instytucie Geofizyki PAN
Stanowisko
w sprawie propozycji reformowania nauki polskiej zawartych w dokumencie Min.
Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. „Strategia Rozwoju Nauki w Polsce do 2015 roku"
W wyniku krytycznej analizy przedstawionego dokumentu na zebraniu członków
Związku w IGF PAN w dn. 7 maja br. stwierdzamy, że
1) W obecnym momencie w pierwszej kolejności decydenci ze strony rządowej winni wdrożyć program pilnego zasilenia finansowego podupadłej infrastruktury naukowej w Polsce, po kilkunastu latach stałego spadku budżetowych nakładów na tę dziedzinę. Należy zacząć od realizacji zasad „Strategii Lizbońskiej", w tym stworzyć porównywalne warunki pracy i płacy do europejskich.
Tocząca się od lat dyskusja nad sposobami reformowania zastałej struktury organizacyjnej nauki polskiej nie doprowadziła, niestety, do uzgodnienia poglądów na ten temat. Odwrotnie, wywołała animozje i napięcia pomiędzy poszczególnymi głównymi sektorami nauki w naszym kraju np. na linii: państwowe uczelnie wyższe - placówki naukowe PAN, wskutek częstych a nieprzemyślanych głosów krytycznych.
Czas ucieka... , młode kadry z tytułem doktora wybierają kariery naukowe poza krajem lub odchodzą od uprawiania badań naukowych. Niedługo może okazać się , że przedstawianych w kolejnych dokumentach planów i zamiarów nie będzie komu wdrażać w życie...
2) Zbyt obszerny i w wielu punktach niejasny, niespójny dokument przygotowany przez Min. N. i Sz. W. zawierający tak diagnozę, jak i wskazujący sposoby realizacji ambitnego planu podźwignięcia nauki polskiej, zawiera wiele propozycji nie do końca przemyślanych, z brakiem wskazania dokładnego sposobu ich realizacji.
Do takich zaliczyć trzeba (tytułem przykładów) następujące propozycje:
w sprawie zmian modelu awansu naukowego i jego przyśpieszenia:
a/ projekt odejścia od dotychczasowej ścieżki awansu naukowego przez zastąpienie habilitacji certyfikowaniem dojrzałego naukowo doktora, nadającym prawo do naukowej opieki nad młodszymi kadrami,
b/ projekt wprowadzenia dwóch rodzajów doktoratów, z kuriozalnym dopuszczeniem przygotowania rozprawy doktorskiej przez osoby po licencjacie,
c/ „zakamuflowany" atak na posiadane przez instytuty PAN uprawnienia do nadawania stopni i tytułów naukowych.
w sprawie organizacji konkursów na wszystkie stanowiska kierownicze z dopuszczeniem recenzentów z zagranicy:
Ocena kandydatów na stanowiska wiodące winna być robiona w sposób maksymalnie zobiektywizowany, jednak pozyskanie dużej liczby osób oceniających z zagranicy, reprezentujących wysoki poziom- wydaje się mało realistyczne i na pewno bardzo kosztowne. To my sami powinniśmy potrafić odejść od „układów" w poszczególnych środowiskach naukowych i oprzeć się na autentycznych, polskich autorytetach.
w sprawie zmian sposobu finansowania placówek naukowych:
Tworzenie kolejnych centralnych urzędów takich jak: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i projektowane Narodowe Centrum Nauki - które w zamyśle mają służyć lepszej dystrybucji środków finansowych na badania naukowe uważamy za kosztowny, biurokratyczny eksperyment, w sytuacji , w której nawet najlepsze w aktualnych rankingach placówki naukowe PAN w ramach środków statutowych nie otrzymują dostatecznego finansowaniana badania i zaspokojenie podstawowych potrzeb.
Odrębną kwestią jest sprawa przyszłego ściślejszego powiązania: tak badań naukowych prowadzonych w placówkach Polskiej Akademii Nauk, jak i systemu studiów doktoranckich w owych placówkach w nowych ramach organizacyjnych współpracy w odpowiednimi uczelniami wyższymi. Należy podkreślić, że tak współpraca naukowa z uczelniami wyższymi, jak i kształcenie kadr w placówkach PAN, często w formie np. wspólnych studiów doktoranckich z odp. wydziałem uczelni wyższej - były i są realizowane w naszych instytutach. Model tej współpracy oraz model edukacyjnej roli instytutów PAN warto doskonalić a w szczególności sprecyzować jego finansowe podstawy. Nie sposób natomiast zgodzić się przy tej okazji na odebranie praw donadawania stopni naukowych Radom Naukowym instytutów PAN !
Powyższe krytyczne uwagi dotykają zaledwie kilku spraw przedstawionych w „Strategii". Współgrają one z równie krytycznymi głosami członków Rady Naukowej naszego Instytutu i opinią jego kierownictwa, która zostanie przesłana na piśmie do p. Minister prof. Barbary Kudryckiej. Do naszego stanowiska dołączamy jeden z ostrzejszych głosów z dyskusji - kol. Edwarda Perchucia (na piśmie), który jasno wskazuje, że do systemowych reform polskiej nauki należałoby przystąpić po jej wstępnej reanimacji - poprzez skierowanie istotnego zastrzyku finansowego na jej ratowanie - natychmiast !
W imieniu Komisji Zakładowej
Elżbieta Król
Przewodnicząca