4 marca - 9 kwietnia 2010
Wnioski Krajowej Sekcji NSZZ S PAN przedstawione na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży
na podstawie konsultacji przeprowadzonych w organizacjach zakladowych instytutów PAN w dniach 19.02 - 4.03.2010, jak również przebieg debaty i glosowań w Senacie RP w dniach 8 - 9 kwietnia 2010 roku.
Tezy wystapienia przedstawiciela KS NSZZ S PAN na posiedzeniu Komisji w dniu 4 marca br., w uzupełnieniu do naszej argumentacji, przedstawionej na posiedzeniu Komisji w dniu 17.lutego br. (Komunikaty nr 109 - 110)
Warunki wynagradzania pracowników instytutów PAN wiążą się bezpośrednio z rozdziałem funduszy publicznych pomiędzy placówki naukowe PAN, realizowanym w formie grantów krajowych i europejskich, funduszy strukturalnych, dotacji statutowej, finansowania inwestycji itp. Wielkość tych funduszy to suma rzędu 0.5 mld złotych rocznie.
Podział tych funduszy ma być, na mocy projektów Ustaw, dokonywany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego lub poprzez agendy w tym celu przez Ministerstwo powołane. Fundusze te mają następnie podlega ć redystrybucji na poziomie placówek naukowych PAN, dokonywanej przez dyrektorów tych placówek, która w części płacowej regulowana jest obecnie przez obowiązujące dotychczas siatki płac i które to siatki, jak nas poinformowano, mają zosta ć zlikwidowane z chwilą wejścia Ustawy w życie. Co więcej, podział sporej części tych funduszy (granty, fundusze strukturalne) realizowany jest obecnie w instytutach PAN według niejednolitych i nieznanych ogółowi kryteriów, w tym nie podlegających już ograniczeniom wynikającym z siatek płac.
W efekcie takiej procedury rozpiętości realnych płac w instytutach PAN na tych samych stanowiskach pracy mogą sięgać nawet 500%, gdy jednocześnie płace asystentów czy adiunktów w wielu placówkach PAN nadal oscylują blisko poziomu minimalnej płacy w kraju. Zaznaczamy, że są to dane szacunkowe, bo wysokości płac w instytutach PAN nie są jawne.
Nie są nam znane żadne opracowania, wskazujące na stopień efektywności takiej procedury podziału funduszy publicznych. Nie wiadomo dotąd, czy faktycznie, a jezeli tak, to w jakim stopniu, tak znaczna rozpiętość płac procentuje, proporcjonalnie do nakładów, podniesieniem poziomu badań w instytucjach naukowych. Nie jest też nam znana żadna analiza wskazująca na optymalną rozpiętość płac, optymalną i do zaakceptowania z merytorycznego (poziom badań), ekonomicznego i społecznego punktu widzenia. A znana być powinna, tym bardziej, że Ministerstwo planuje dalsze znaczne przesunięcia funduszy z finansowania działalności statutowej jednostek naukowych na ich finansowanie poprzez granty, w skali rzędu co najmniej 10% rocznie.
Tego typu procedury i problemy z nimi związane, chociażby ze względu na wielkość funduszy i ich publiczne pochodzenie, powinny podlegać kontroli instytucji państwowej, takiej jak Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Ministerstwo powinno tez przyjąć na siebie odpowiedzialność za rezultaty i konsekwencje wprowadzanej obecnie reformy. Według naszej oceny nie jest uzasadnione pozostawienie regulacji tych, nierozwiązanych przecież już od lat, problemów wyłącznie do wyników indywidualnych negocjacji pomiędzy dyrektorami i pracownikami poszczególnych instytutów PAN.
WNIOSEK 1
Proponujemy uzupełnienie Art. 104 Ustawy poprzez dodanie słowa instytutów:
Art. 104. Minister właściwy do spraw nauki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, warunki wynagradzania pracowników instytutów, pomocniczych jednostek naukowych i innych jednostek organizacyjnych Akademii oraz …
WNIOSEK 2
Proponujemy Art. 85. 3. 6 Ustawy w następującej terści:
Art. 85. 3. 6) fundusz nagród instytut tworzy w ciężar kosztów działalności w bieżącym roku obrotowym, do wysokości odpisu 8,5 % sumy wynagrodzeń otrzymanych przez pracowników tej jednostki w poprzednim roku obrotowym, uwzględniając składniki wynagrodzeń przyjmowane do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy; wysokość odpisu ustala dyrektor instytutu, z tym, że wypłata nagród następuje po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego jednostki.
Jeszcze na tym samym posiedzeniu, praktycznie decydującym o ostatecznej treści merytorycznej Ustawy o PAN, (posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży w dniu 4 marca 2010 sejm 2010 03 05; Komisja ENiM) reprezentacja Ministerstwa nie zaakceptowała naszych, powyżej przedstawionych propozycji, a Komisja przyjęła następujące zapisy ustawowe:
Art. 103a: Zasady wynagradzania pracowników instytutów określa się w zakładowych układach zbiorowych pracy albo w zakładowych regulaminach wynagradzania.
Art. 85. 3. 6) fundusz nagród instytut tworzy w ciężar kosztów działalności w bieżącym roku obrotowym, do wysokości odpisu 8,5% sumy wynagrodzeń otrzymanych przez pracowników tej jednostki w poprzednim roku obrotowym, uwzględniając składniki wynagrodzeń przyjmowane do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy; wysokość odpisu ustala dyrektor instytutu; jeżeli dokonanie odpisu powodowałoby w bieżącym roku obrotowym ujemny wynik finansowy lub zwiększyłoby ujemny wynik, odpisu nie dokonuje się.
W dniu 9 kwietnia 2010 r. również Senat RP odrzucił w głosowaniu wszystkie poprawki dotyczące naszych płac i wynagrodzeń, w szczególności dotyczące Art. 104.
Załączam poniżej adresy sprawozdań z sejmowych i senackich dyskusji i głosowań dotyczących tego problemu:
http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/C81A6D799C8654F3C12576E30042407E?OpenDocument
http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/6B063966B23A369CC12576E90046A01C?OpenDocument
senat 2010 04 8-9; 52 posiedzenie
http://www.senat.gov.pl/k7/dok/sten/index.htm
Prace nad Ustawą o PAN i towarzyszącymi jej pięcioma innymi ustawami dobiegają już końca. Dla Krajowej Sekcji rozpoczęły się one już w 2007 roku naszą opinią o zgłaszanych już wtedy założeniach reformy nauki (Komunikat nr 88 z 18 czerwca 2007 roku) i twały nieprzerwanie, poprzez nasz udział w konferencjach ministerstwa poświęconych projektom reformy polskiej nauki, prace programowe VI WZD Krajowej Sekcji (Komunikat nr 99 z października 2008 roku), a dotyczące głównie zapisów projektu ustawy, nasz udział w pracach polskiego parlamentu (Komunikaty nr 100 – 111 z lat 2009 - 2010), aż do dnia dzisiejszego. Pełniejszy zapis naszych dziesięcioletnich już działań w sprawach objętych Ustawą o PAN, przykłady naszych interwencji w akademii, ministerstwie i parlamencie, szczególnie w sprawach płacowych, zamieściliśmy w działach aktualności i archiwum naszej internetowej witryny. Porównując pierwotne teksty założeń do ustawy (Komunikat nr 88), jak i samej ustawy, z jej obecną wersją nietrudno zauważyć, że wiele naszych postulatów zostało w tekście ustawy uwzględnionych, choć niestety, jak widać powyżej, nie zostały uwzględnione wszystkie. Podkreślam, że większość zgłaszanych przez nas postulatów dotyczących zapisów ustawy była zgodna z opiniami Rady Dyrektów Placówek Naukowych PAN, z którą też wielokrotnie konsultowaliśmy się w tej samej sprawie. W tym roku jeszcze raz konsultowaliśmy treść ustawy z dyrektorami poszczególnych placówek PAN. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w dokumentach wskazanych powyżej. Chciałbym w tym miejscu podziękować członkom organizacji zakładowych Solidarności, którzy wzieli udział w tych pracach, jak również dyrektorom, radom naukowym, indywidualnym członkom rad naukowych i innym niezrzeszonym pracownikom placówek PAN, którzy popierali nasze postulaty, a niejednokrotnie czynnie uczestniczyli w naszych pracach. Zgłaszane stanowiska, opinie, opracowania oraz podejmowane inicjatywy w tej sprawie były tak liczne, że tylko niewielką część z nich mogliśmy dokumentować w naszych komunikatach. Wszystkim, zarówno członkom Solidarności jak i osobom spoza Związku, za współpracę i poparcie nam udzielone w tej sprawie składam serdeczne podziękowania. Ustawa, jak każde ludzkie dzieło powstałe w trakcie ścierania się różnych poglądów, opinii i przeciwstawnych interesów, nie jest doskonała, szczególnie wobec braku oczywistych dla nas zapisów dotyczących zasad ustalania naszych płac. Ustawa nie odnosi się niestety do podstawowego zagadnienia stosownego poziomu finansowania działalności placówek naukowych PAN i ten problem, niezależnie od dalszych losów ustawy, będzie nadal przedmiotem naszych interwencji. Zapewne też ustawa będzie wkrótce podlegać nowelizacjom, mamy nadzieję, korygującym jej braki i inne mankamenty. Być może pojawią się też inne możliwości jej korekty. Krajowa Sekcja nadal będzie w tym procesie brała udział i nadal liczy na pomoc i poparcie ze strony wszystkich członków i sympatyków Solidarności, jak również na współpracę ze strony władz PAN, parlamentu i ministerstwa.
Wojciech Nasalski,
Przewodniczący KS NSZZ Solidarność PAN
W uzupełnieniu naszych komunikatów załączamy również przesłaną nam ostatnio informację o bieżących działaniach (poniżej w miarę chronologicznie kaledarium) podjętych w powyższej sprawie przez grupę pracowników Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN z Wrocławia, wraz z apelami skierowanymi do sejmu (Komunikat nr 106) i senatu (poniżej).
1. Wysłaliśmy listy do Senatorów członków komisji nauki edukacji i Sportu jeszcze przed posiedzeniem komisji dotyczacym Ustawy o PAN
2. Spotkaliśmy się z Panem Senatorem Sidorowiczem
3. Wysłaliśmy listy do wszystkich dyrektorów instytutów PAN z prośba o poparcie i uruchomienie wszystkich możliwiwości dotarcia do senatorów.
4. Wysłaliśmy list do Prezesów PAN informujący o naszych poczynaniach
5. Otrzymaliśmy odzew z kilku Instytutów, zarówno glosy poparcia, listy wysyłane do Senatu jak i bezpośredni nacisk na senatorów
6. Spotkaliśmy się z Panem Senatorem Kieresem
7. Spotkaliśmy się z Przedstawicielem Władz miasta Panem Litwinem
8. Wysłaliśmy listy do wszystkich senatorów i do Pani Minister i do Prezesa Rady Ministrów
9. Otrzymaliśmy wiadomość, że senator Romaszewski zgłosi interesującą nas poprawkę (o ujednoliceniu zasad wynagradzania z uczelniami wyższymi)
10. Przygotowalismy tresc poprawki dla Pana senatora.
11. Na posiedzeniu Senatu w dniu 8 kwietnia senator Romaszewski zglosił poprawke a Instytut Immunologii został wielokrotnie wymieniany. Pani Senator Fetlińska wielokrotnie zabierała głos w naszej sprawie przytaczasąc obszerne fragmenty naszego listu. Niestety z wielkim żalem dowiedzieliśmy się ze nie zdązyliśmy podziękować Pani Senator. W sprawozdanie z obrad senatu interesują nas szczególnie strony 83, 89, 96, 105-106, 109
12. Na posiedzeniu Komisji Senackiej poprawkę tę rozdzielono na 3 odrębne wersje, nad ktorymi w piatek około 20:00 głosowal Senat.
Nad poprawkami trzydziestą pierwszą i trzydziestą czwartą głosujemy łącznie. Dają one upoważnienie do określenia w rozporządzeniu wynagrodzenia pracowników instytutów naukowych oraz zmieniają wytyczne rozporządzenia w zakresie pracowników pomocniczych jednostek naukowych i innych jednostek organizacyjnych PAN. (senator Romaszewski zglosil poprawki nr 31 i 34, a Senator Fetlińska - 32 i 33).
Wyniki.
Na 79 obecnych senatorów 30 głosowało za,
46 -- przeciw, 3 nie głosowało. (Głosowanie nr 70)
*Odrzucone.*
Poprawka trzydziesta druga daje upoważnienie do okreslenia w rozporządzeniu wynagrodzenia pracowników instytutów naukowych.
Wyniki.
Na 79 obecnych senatorów 33 głosowało za,
46 -- przeciw. (Głosowanie nr 71)
*Odrzucona.*
Poprawka trzydziesta trzecia daje upoważnienie do okreoelenia w rozporządzeniu wynagrodzenia pracowników instytutów naukowych do czasu objęcia ich układem zbiorowym pracy lub regulaminem wynagradzania.
Wyniki:
Na 79 obecnych senatorów 29 głosowało za,
50 -- przeciw. (Głosowanie nr 72)
*Odrzucona.*
Pracownicy
Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
Wrocław 08.04.2010
Sz.P.
Senator Władysław Sidorowicz
Szanowny Panie Senatorze,
Po konsultacji z Koleżankami i Kolegami, również z innych instytutów, uważamy, że absolutne minimum zmian w Ustawie o Polskiej Akademii Nauk, nie prowadzące wcale do polepszenia naszej sytuacji, ale dające przynajmniej szanse zapobieżenia pogorszeniu sytuacji to:
dodanie słowa „instytutów, ” do Art. 105 ustawy o PAN:
Art. 105 „Minister właściwy do spraw nauki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, warunki wynagradzania pracowników instytutów, pomocniczych jednostek naukowych i innych jednostek organizacyjnych Akademii oraz tryb przyznawania innych świadczeń związanych z wykonywaną pracą, uwzględniając kwalifikacje poszczególnych osób, pełnione funkcje oraz zakres realizowanych obowiązków”
Jeżeli powyższa zmiana zostanie wprowadzona (ale tylko w takim wypadku!), istniejący obecnie Art. 104, wprowadzony w ostatniej fazie prac Komisji Sejmowej, powinien zostać usunięty.
Art. 104: Zasady wynagradzania pracowników instytutów określa się w zakładowych układach zbiorowych pracy albo w zakładowych regulaminach wynagradzania.
Nasza argumentacja jest następująca:
1. Tylko zachowując tzw. widełki płac obronimy pracowników przed systematyczną degradacją płac. Możliwość negocjowania dobrych warunków wynagrodzeń pozostanie fikcją w zderzeniu z realnym poziomem finansowania instytutów.
2. Pragniemy zaznaczyć, że Komisja Sejmowa i Sejm przyjmując proponowaną Ustawę o Polskiej Akademii Nauk nakłada na Ministra właściwego ds. nauki obowiązek określenia warunków wynagradzania, z uwzględnieniem ich kwalifikacji i funkcji, dla wszystkich pozostałych pracowników PAN (pracowników pomocniczych jednostek naukowych i innych jednostek organizacyjnych, członków Akademii, prezesów, przewodniczących i wiceprzewodniczących rad kuratorów: Art. 12, 32, 105), oprócz nas, pracowników instytutów naukowych podlegających PAN, Art. 104). Nie jest dla nas zrozumiałe, dlaczego w taki sposób traktuje się pracowników państwowych jednostek naukowych, którzy realizują 6 ustawowych zadań, kluczowych i zdecydowanie ważniejszych, z punktu widzenia innowacyjności, rozwoju i przyszłości polskiej nauki, z 12 realizowanych przez wszystkich pracowników PAN.
Instytuty PAN znalazły się w sytuacji, w której będąc „podstawowymi jednostkami naukowymi” (Art. 42) „państwowej instytucji naukowej” (Art. 1 pkt 1) w rzeczywistości znalazły się poza systemem efektywnego finansowania nauki w Polsce.
3. Część przeciwników bronionego przez nas rozwiązania w rzeczywistości zamierza kosztem pracowników realizować oszczędności w finansowaniu jednostek.
4. Argument, aby pracownicy naukowi PAN zarabiali mniej niż pracownicy uczelni jest nieuczciwy z następujących powodów:
Nie jest prawdą, że w instytutach PAN nie jest realizowana dydaktyka:. W naszym instytucie (IITD PAN, około 70 pracowników naukowych) liczba studentów wykonujących prace magisterskie, licencjackie, badawcze i staże studenckie kształtowała się następująco:
Corocznie pod promotorstwem pracowników instytutu bronionych jest około 50 prac magisterskich. Są to studenci uczelni publicznych. Opiekunowie prac z instytutu muszą podpisywać zobowiązania, że zrzekają się oczekiwań finansowych z tego tytułu wobec uczelni. Instytut prowadzi Studium Doktoranckie (ponad 30 osób) finansując je w pełni ze środków własnych instytutu.
Czas zajęty na uczelniach przez dydaktykę jest w instytucie przeznaczony na pracę naukową, czy można przyjąć, ze praca ta jest wykonywana bez wynagrodzenia?
5. Taka zmiana była w czasie prac Sejmu nad Ustawą cały czas postulowana zarówno przez NSZZ Solidarność PAN jak i obywatelska inicjatywę zmierzającą do ujednolicenia przepisów w tej materii Ustawy o PAN z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 r
6. W Polskiej Akademii Nauk pracuje około 8000 osób, które wywierają znaczący wpływ na rozwój nauki w Polsce. Zajmujemy wysokie miejsca w rankingach jednostek naukowych. Stanowimy jedynie około 10% kadry naukowej. Nie wierzymy, że Rzeczpospolitej nie stać na zapewnienie tak małej grupie osób sprawiedliwych warunków wynagradzania.
Tak naprawdę widząc zapowiedzi Rządu w ministerialnym uzasadnieniu do projektu ustawy:
„W zakresie zatrudniania pracowników naukowych PAN, obok szeregu rozwiązań sprzyjających rozwojowi kadry na początkujących etapach kariery naukowej, wprowadzone zostały również przepisy, które mają na celu ujednolicenie przepisów ustawy o PAN z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym.”,
liczyliśmy na wprowadzenie do Ustawy o PAN punktu wiążącego wysokość minimalnych wynagrodzeń w placówkach PAN z siatką wynagrodzeń przewidzianą dla uczelni wyższych na analogicznych stanowiskach.
Można to zrobić przez uzupełnienie Art. 105 Ustawy o PAN o zapis analogiczny do zastosowanego w Art. 151 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym.
Proponujemy następujące uzupełnienie Art. 105 Ustawy o PAN:
1) wysokość minimalnej i maksymalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego w odniesieniu do poszczególnych stanowisk oraz wysokość i warunki przyznawania innych składników wynagrodzenia tak, aby wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w instytutach, pomocniczych jednostkach naukowych i innych jednostkach organizacyjnych Akademii, w poszczególnych grupach pracowników w relacji do kwoty bazowej określanej w ustawie bu-dżetowej dla pracowników wymienionych w art. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 110, poz. 1255, z późn. zm.12)) nie była niższa:
a) w grupie stanowisk profesorów - od 391,8%,
b) w grupie stanowisk adiunktów, starszych kustoszy dyplomowanych, starszych dokumentalistów dyplomowanych, kustoszy dyplomowanych i dokumentalistów dyplomowanych, a także adiunktów bibliotecznych i adiunktów dokumentacji i informacji naukowej - od 261,2%,
c) w grupie stanowisk asystentów, asystentów bibliotecznych, asystentów dokumentacji i informacji naukowej - od 130,6%,
d) w grupie pracowników niebędących pracownikami naukowymi od 130,6%
kwoty bazowej określanej w ustawie budżetowej, z uwzględnieniem zasady, że wysokość indywidualnych stawek poszczególnych składników wynagrodzenia pracowników instytutu ustala dyrektor;
Dla Szkół Wyższych obowiązuje następujące rozwiązanie (ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym):
Art. 151.
1. Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w uczelni publicznej do czasu objęcia ich układem zbiorowym pracy lub regulaminem wynagradzania określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego w poro-zumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, ustalając:
1) wysokość minimalnej i maksymalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego w odniesieniu do poszczególnych stanowisk oraz wysokość i warunki przyznawania innych składników wynagrodzenia tak, aby wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w uczelni publicznej, w poszczególnych grupach pracowników w relacji do kwoty bazowej określanej w ustawie budżetowej dla pracowników wymienionych w art. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 110, poz. 1255, z późn. zm.12)) nie była niższa:
a) w grupie stanowisk profesorów - od 391,8%,
b) w grupie stanowisk docentów, adiunktów i starszych wykładowców, starszych kustoszy dyplomowanych, starszych dokumentalistów dyplomowanych, kustoszy dyplomowanych i dokumentalistów dyplomowanych, a także adiunktów bibliotecznych i adiunktów dokumentacji i informacji naukowej - od 261,2%,
c) w grupie stanowisk asystentów, wykładowców, lektorów, instruktorów, asystentów bibliotecznych, asystentów dokumentacji i informacji naukowej - od 130,6%,
d) w grupie pracowników niebędących nauczycielami akademickimi od 130,6%
kwoty bazowej określanej w ustawie budżetowej, z uwzględnieniem zasady, że wysokość indywidualnych stawek poszczególnych składników wynagrodzenia pracowników uczelni ustala rektor;
Z wyrazami szacunku
Pracownicy Instytutu Immunologii
i Terapii Doświadczalnej PAN
im. Ludwika Hirszfelda