Komunikat 127
Relacja z posiedzenia Podkomisji stałej ds. nauki i szkolnictwa wyższego
z dnia 7 czerwca 2011.
W posiedzeniu Podkomisji z ramienia Rady Krajowej Sekcji PAN NSZZ „Solidarność” uczestniczyły Wice Przewodnicząca Pani Marta Leśniakowskai Przewodnicząca Teresa Włodarczyk.
W porządku dziennym posiedzenia była informacja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na temat efektów wdrażania ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 o Polskiej Akademii Nauk.
Pani Minister Barbara Kudrycka z uznaniem wyraziła się o sposobie wdrażania ustaw reformujących naukę, przez Polską Akademie Nauk, za terminowe wprowadzanie aktów wykonawczych i merytoryczne przygotowanie przepisów.
Prezes PAN prof. Michał Kleber poruszył między innymi: sprawę kompetencji Rady Kuratorów, kłopotów związanych z finansowaniem doktorantów Studiów Doktoranckich, sprawę konkursów na stanowiska pracowników naukowych, sprawę uwłaszczania instytutów. Następnie poinformował zgromadzonych, że pytania dotyczące Instytutów PAN, zostały przygotowane przez KS PAN „Solidarności”. Pani przewodnicząca Podkomisji Krystyna Łybacka udzieliła nam głosu.
Wypowiedź swoją rozpoczęłam od przypomnienia konferencji zorganizowanej w styczniu 2008 roku przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na temat „Nowe finansowanie. Większa dostępność. Lepsza jakość”. Podczas tej konferencji była też mowa o Polskiej Akademii Nauk, że jest nieustannie na cenzurowanym, że w atmosferze ciągłej groźby rozwiązania, nie można spokojnie pracować. Pani Minister Barbara Kudrycka powiedziała wtedy, że „PAN nie jest na cenzurowanym, ale ma kłopoty finansowe”. Niepokój nasz powrócił po wprowadzeniu nowelizacji ustaw związanych z nauką w tym o zasadach finansowania i PAN. Poczucie ponownego zagrożenia potęgowały wypowiedzi niektórych Posłów, w których pojawiały się stwierdzenia, że „jest za dużo instytutów PAN”. Szczególny nasz niepokój budzi artykuł 42 ustawy o zasadach finansowania, który mówi, że „Parametry i kryteria oceny jednostek naukowych zależą od ich wielkości, rodzaju i profilu naukowego i są dostosowane do specyfiki każdej z czterech grup dziedzin nauki, odrębne dla instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni, instytutów badawczych i jednostek naukowych” Prosiłam o odpowiedź na pytanie jakie będą kryteria przyjęte przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych do „określenia specyfiki każdej z czterech grup dziedzin nauki.
Kolejne moje pytanie dotyczyło finansowania działalności statutowej i zapowiedzi Ministerstwa, że środki na ten cel będą systematycznie zmniejszane i przekazywane do puli grantów. Podkreśliłam, że tego rodzaju decyzja jest szczególnie niebezpieczna dla instytutów PAN, ponieważ pieniądze przyznawane na działalność statutową, to sa również nasze pensje. Zjawisko to jest szczególnie groźne w sytuacji bardzo niskiego poziomu finansowania nauki. W konsekwencji tej decyzji, dyrektorzy będą zmuszani do zwolnień, a w skrajnych przypadkach do likwidacji instytutów.
Zapytałam również Panią Minister, czy podziela pogląd mój i wielu innych osób, w tym przedstawiciel rządów państw wysoko rozwiniętych, że inwestowanie w naukę i edukację jest najbardziej opłacalną inwestycją, szczególnie w sytuacjach kryzysowych, kiedy ogląda się każda złotówkę przed wydaniem.
Było też sprostowanie z mojej strony dotyczące art. 104 i 105 ustawy o PAN, że nasza propozycja od samego początku dotyczyła zrównania minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego w instytutach PAN z minimalna stawką wynagrodzenia w uczelniach wyższych.
Poprosiłam również Panią Minister o sprostowanie Jej błędnej wypowiedzi dotyczącej wynagrodzenia w Instytucie Historii Nauki. Pani minister odpowiedziała, że być może sposób wyliczenia podanej przez Nią kwoty był inny. Przekazałam Pani Minister sprostowanie INH podpisane przez Dyrektora Instytutu i Przewodniczącego RN.
Na żadne z zadanych przeze mnie pytań nie uzyskałam jednoznacznej odpowiedzi. Pani Minister na pytanie o finansowaniu statutowym przekazała wiele informacji dotyczących sposobu ich naliczania i trudnościach ze znalezieniem właściwego algorytmu. Dowiedzieliśmy się również, że nakłady na naukę systematycznie rosną. W odpowiedzi na to stwierdzenia, Pani Przewodnicząca Krystyna Łybacka powiedziała, że wzrost ten jest spowodowany dotacjami unijnymi i że niepokoi się o losy instytutów bez dotacji statutowych, kiedy skończą się środki unijne. Pani Minister odpowiedziała, że założenia Ministerstwa są takie by oddawać jak najwięcej swobody instytutom.
Pani Rektor UW Katarzyna Chałasińska-Macukow zapytała: „co z finansowaniem w tzw. czasie martwym, pomiędzy grantami, jeśli całe finansowanie ma być grantów”? W tym przypadku też nie uzyskaliśmy odpowiedzi.
W zakończeniu Pani Minister powiedziała, że są przewidziane dla Polskiej Akademii Nauk dwa programy, które mają poprawić naszą sytuację finansową. Programy te są przewidziane do realizacji w 2012 roku i przeznaczone są dla tych jednostek, które najlepiej przystosują się do zmian wynikających z wprowadzanej reformy nauki, w tym brana będzie pod uwagę min. integracja zespołów badawczych, tworzenie centrów ze Szkołami Wyższymi i przemysłem. Kryteria przyznawania środków zostaną podane w odpowiednim terminie.
Wszystkie pytania zostały, wysłane do Ministerstwa. Mamy nadzieję, że uzyskamy na nie odpowiedzi.
Z wyrazami szacunku
Teresa Włodarczyk