L. dz. KM/II/2024/11 Kraków, dn. 28 lutego 2024 r.
W imieniu pracowników krakowskich jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności zrzeszonych w Organizacji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność” PAN i PAU wnioskujemy o podjęcie działań zmierzających do zwiększenia subwencji na działalność instytutów Polskiej Akademii Nauk.
W obiektywnej ocenie wysokość środków przeznaczanych na finansowanie działalności naukowej instytutów od wielu już lat jest dramatycznie niska. Przekłada się to na ograniczenie możliwości realizacji zadań statutowych i godnego wynagradzania pracowników. Wprowadzony w ostatnim czasie wzrost ich uposażeń poprawia nieco sytuację płacową, lecz w ślad za tym powinno pójść również zwiększenie subwencji na działalność jednostek.
Wzrost pensji profesorskiej, będącej podstawą do ustalenia wysokości płacy innych pracowników pionu naukowego oraz wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę wymuszają przeznaczenie znacznej części subwencji na zapewnienie choćby najniższego zgodnego z prawem wynagrodzenia. W niektórych instytutach płace stanowią przeważającą większość kosztów działalności, a i tak często są to kwoty na poziomie ustawowego minimum.
Istotnym problemem jest także wzrost kosztów mediów, utrzymania budynków, infrastruktury badawczej i realizacji zadań w ramach działalności statutowej. Co więcej, w ostatnim czasie drastycznie ograniczone zostały możliwości pozyskiwania środków z innych źródeł, np. grantów NCN, NCBiR czy programu NPRH.
Wspomniane okoliczności stawiają wiele jednostek PAN w obliczu poważnych trudności finansowych, co budzi głębokie zaniepokojenie pracowników i obawy o dalszy los ich miejsc pracy. Znalazło to odzwierciedlenie w pismach przesłanych do Komisji Międzyzakładowej, które przedstawiają specyficzną sytuację poszczególnych instytutów (w załączeniu).
Zapowiedziana dodatkowa kwota 180 mln zł nie pokryje wszystkich potrzeb instytutów PAN. Z pisma ministra Dariusza Wieczorka skierowanego do prof. dr. hab. Marka Konarzewskiego, prezesa PAN i prof. dr. hab. inż. Tadeusza Burczyńskiego, przewodniczącego Rady Dyrektorów Jednostek Naukowych PAN z dnia 22.02.2024 r. (w załączeniu) wynika, że dofinansowanie ustalone zostało na poziomie około 20% ubiegłorocznej subwencji. Środki te jednak zdecydowanie nie wystarczają na pokrycie bieżących finansowych skutków zwiększenia minimalnych wynagrodzeń, nie wspominając o kompensacji wzrostu kosztów utrzymania infrastruktury badawczej i prowadzenia badań. W naszej opinii konieczne jest wyasygnowanie dodatkowych środków, co pozwoliłoby na zapewnienie niezakłóconej działalności instytutów PAN i przywróciłoby poczucie stabilności finansowej i zatrudnienia ich pracowników.
Wspomniane wyżej pismo ministra Dariusza Wieczorka nie napawa optymizmem. Wynika z niego, że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie przewiduje innego finansowania jednostek naukowych PAN. Pomimo tego trwają rozmowy pomiędzy dyrektorami instytutów PAN, Prezydium PAN oraz Ministerstwem w sprawie zwiększenia środków dla instytutów ponad wspomniane wyżej 180 mln zł. Wierzymy, że wsparcie Krajowej Sekcji NSZZ "Solidarność" PAN dla tych działań może przyczynić się do ich sukcesu.
Z wyrazami szacunku i poważania,
Przewodniczący Komisji Międzyzakładowej
dr Adam Roman
Zastępca Przewodniczącego Komisji Międzyzakładowej
dr hab. inż. Izabela Bryt-Nitarska
Załączniki:
- Pismo z Instytutu Farmakologii PAN.
- Pismo z Instytutu Języka Polskiego PAN.
- Pismo z Instytutu Ochrony Przyrody PAN.
- Pismo z Instytutu Fizjologii Roślin PAN.
- Pismo z Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN.
- Pismo ministra Dariusza Wieczorka do prezesa PAN i przewodniczącego Rady Dyrektorów.
Cytujemy poniżej fragment pisma Pana Ministra Dariusza Wieczorka z 22 lutego 2024 roku:
„Mając świadomość, że odwrócenie skutków niedofinansowania instytutów PAN wymaga czasu i że wygospodarowana w tegorocznym budżecie kwota 180 mln zł nie pokrywa wszystkich potrzeb tych jednostek, pragnę jednak podkreślić, że stanowi ona maksymalne możliwe do realizacji w 2024 r. wsparcie równe ok. 20,5% sumy określonej algorytmicznie subwencji z roku 2023 oraz zwiększenia jej wysokości, przyznanego na pokrycie skutków finansowych związanych ze wzrostem wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego profesora w uczelni publicznej, stanowiącego punkt odniesienia dla ustalania miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników naukowych w jednostkach naukowych Polskiej Akademii Nauk. Proponowane zatem kwoty dla poszczególnych instytutów - w wysokościach wynikających z podziału zaprezentowanego w przesłanym załączniku nr 1 – powinny uwzględniać potrzeby tych podmiotów wynikające z planowanego w br. wzrostu dotychczasowego minimalnego wynagrodzenia pracownika naukowego z wysokości 7210,00 zł do wysokości 9370,00 zł i nie przewiduje się odrębnego źródła finansowania tych podwyżek w instytutach PAN.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że w ramach algorytmicznego podziału subwencji na 2024 r. łączna wysokość środków wyodrębnionych do tego podziału dla wszystkich jednostek naukowych PAN będzie o 3% wyższa w porównaniu do środków z roku 2023, w warunkach porównywalnych. Wyasygnowanie zatem dodatkowych środków poza tą pulą na podwyżki płac pracowników naukowych nie jest już możliwe.”
Informujemy, że o dalszych działaniach Krajowej Sekcji NSZZ Solidarność PAN w poruszanych powyżej sprawach będziemy informować w kolejnych komunikatach Krajowej Sekcji.
Poniżej publikujemy również kolejną wymianę korespondencji w poruszanej powyżej sprawie.
Wojciech Nasalski, wiceprzewodniczący KS NSZZ S PAN
W nawiązaniu do pisma KS PAN (KS S PAN VII 35 2024) przesyłamy na ręce Pana przewodniczącego wniosek, który w związku z niekorzystnym stanem prawnym dla organizacji związkowych, wpłynął do Zarządu KM NSZZ „Solidarność” PAN i PAU w Krakowie od Pani profesor Lucyny Florkowskiej.
Uważamy, że zawiera wiele cennych informacji i uwag, które mogą być przydatne w czasie rozmów prowadzonych przez Zarząd KS PAN na temat wprowadzenie do nowej Ustawy o PAN, zapisów dotyczących funkcjonowania w jej strukturze związków zawodowych.
Z poważaniem,
Zarząd Komisji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność” PAN i PAU w Krakowie
dziękuję bardzo za udział w dyskusji nt. roli i potrzeby działania związków zawodowych w instytutach PAN.
W pełni popieram stanowisko Pani Profesor o konieczności zwiększenia reprezentacji związkowej w gremiach decyzyjnych instytutów, i w ogóle dywersyfikacji osób zasiadających w gremiach decyzyjnych oraz zwiększenia kompetencji czynników społecznych.
Obowiązująca ustawa o PAN jest ułomna, jeśli chodzi o związki zawodowe (brak jakiegokolwiek zapisu o związkach zawodowych), czynniki społeczne oraz prawa pracownicze. Pod tym względem ustawa 2.0 wydaje się być dość nowoczesna. Związki zawodowe są reprezentowane na szczeblu senatu uczelni, w RGNiSzW, oraz w komisjach dyscyplinarnych i etyki, nie mówiąc już o komisjach socjalnych.
KS PAN od kilku lat zwraca uwagę na tę kwestię w pismach i na spotkaniach zarówno u Prezesa PAN jak i w Ministerstwie NiSzW. Sformułowaliśmy szereg postulatów, które mamy nadzieje znajdą się w nowej ustawie o PAN. W związku z zapowiadaną intensyfikacją prac nad nową ustawą o PAN, jako KS PAN będziemy również intensyfikować nasze działania. Zachęcam do dalszej dyskusji.
Łączę pozdrowienia
Piotr Lampart,
Krajowa Sekcja NSZZ Solidarność PAN